औद्योगिक मूल्य MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Industrial Value - मोफत PDF डाउनलोड करा
Last updated on May 22, 2025
Latest Industrial Value MCQ Objective Questions
औद्योगिक मूल्य Question 1:
रेशीम किड्याचे जीवनचक्र आणि रेशीम तंतूंच्या निर्मितीसंदर्भात खालीलपैकी कोणते विधान सत्य नाही?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 1 Detailed Solution
संकल्पना:
- रेशीम: हा एक प्रकारचा नैसर्गिक तंतू किंवा प्राणिज तंतू आहे. रेशीम कीडे रेशीम फिरकीघडणीसाठी जबाबदार असतात आणि रेशीम मिळवण्यासाठी त्यांचे संगोपन केले जाते.
- रेशीम तंतू हे प्रामुख्याने प्रथिनांनी बनलेले असते.
रेशीमचा इतिहास:
- ईसवी सन पूर्व 3500 च्या सुमारास चीनमध्ये रेशीम शोधले गेले. हे व्यापाराद्वारे जगाच्या इतर भागात पाठविले गेले.
- तुती रेशीम सर्वात सामान्य रेशीम पतंग आहे जो रेशीम तयार करण्यासाठी वापरला जातो.
- रेशीम किडाचे संगोपन रेशीम पालन म्हणून ओळखले जाते.
रेशीम किड्याचे जीवन चक्र:
- टप्पा 1: जेव्हा मादी रेशीम पतंग अंडी देते तेव्हा चक्र सुरू होते.
- टप्पा 2: अळ्याची सुरवंट रेशीमच्या अंड्यांपासून तयार केली जाते आणि ते तुतीच्या पानांवर आहार घेतात आणि जवळजवळ 30 दिवस या पानांचे मोठ्या प्रमाणात सेवन करतात.
- टप्पा 3 : रेशीम किडा स्वतःभोवती संरक्षक कोश फिरवतो. हे सूतीच्या लहान चेंडूच्या आकाराचे असते आणि ते रेशमाच्या एकाच धाग्याने बनलेले असते.
- टप्पा 4: त्यानंतर कोश वयस्क पतंगात बदलतो. मादी पतंग संभोगानंतर अंडी देतात आणि अशा प्रकारे रेशीम किड्याचे जीवन चक्र पुन्हा सुरू होते.
- अंडी → सुरवंट → कोश → फुलपाखरू
स्पष्टीकरणः
रेशीम तंतू हे सुरवंटद्वारे स्रावित प्रथिने असतात → सत्य
रेशीम धागा रेशीम पतंगाच्या कोशामधून मिळतो → सत्य
रेशीम पतंगांच्या लार्वांना सुरवंट म्हणतात → सत्य
कोश सुरवंटात विकसित होतो → असत्य
औद्योगिक मूल्य Question 2:
खालीलपैकी कोणते रोप सर्दी आणि खोकला बरे करण्यासाठी वापरले जाते?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 2 Detailed Solution
योग्य उत्तर तुळस आहे.
Key Points
- तुळस (ओसीमम सॅक्टम), ज्याला पवित्र तुळस म्हणूनही ओळखले जाते, ते भारतातील एक पूजनीय औषधी वनस्पती आहे.
- याचा पारंपारिकपणे आयुर्वेदिक औषधात सर्दी, खोकला आणि इतर श्वसन विकारांवर उपचार करण्यासाठी वापर केला जातो.
- तुळशीच्या पानांमध्ये जीवाणुरोधी, प्रतिविषाणु आणि कवकरोधी गुणधर्म असल्याचे ओळखले जाते, जे सर्दी आणि खोकला निर्माण करणाऱ्या संसर्गावर उपचार करण्यास मदत करतात.
- तुळशीची चहा किंवा तुळशीने बनवलेले पाणी पिण्याने प्रतिरक्षा प्रणाली वाढते आणि श्वसन विकारांपासून आराम मिळतो.
Additional Information
- बाभूळ (अॅकेशिया नायलोटिका)
- बाभूळ झाडाचे विविध औषधी उपयोग आहेत, ज्यात दात निगा, त्वचा निगा आणि अतिसार आणि आमांश यांवर उपचार करणे समाविष्ट आहे.
- याची साल आणि पाने पारंपारिक औषधात सामान्यतः वापरली जातात.
- जांभूळ (सिझिजीयम कमिनी)
- जांभूळ फळ आणि बिया आयुर्वेदिक औषधात मधुमेहावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी वापरले जाते.
- ते पचन आरोग्यासाठी आणि जखमांवर उपचार करण्यासाठी देखील फायदेशीर आहे.
- अर्जुन (टर्मिनलिया अर्जुना)
- अर्जुन झाड त्याच्या हृदयरोगाच्या लाभांसाठी प्रसिद्ध आहे.
- याची साल हृदयरोग, उच्च रक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉलच्या समस्यांवर उपचार करण्यासाठी वापरली जाते.
औद्योगिक मूल्य Question 3:
______ पाने बिडी बनवण्यासाठी वापरली जातात.
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 3 Detailed Solution
योग्य उत्तर तेंदू आहे.
Key Points
- तेंदूची पाने मुख्यत्वे बिडी बनवण्यासाठी वापरली जातात, जी भारतातील पारंपारिक हस्तनिर्मित सिगारेट आहे.
- ही पाने त्यांच्या ताकदी आणि लवचिकतेसाठी ओळखली जातात, ज्यामुळे ती बिडी वेढण्यासाठी आदर्श बनतात.
- तेंदू, ज्याला डायोस्पायरोस मेलॅनॉक्सिलॉन म्हणूनही ओळखले जाते, हे मध्य भारतात मोठ्या प्रमाणात आढळणारे झाड आहे.
- तेंदूच्या पानांचे संकलन आणि विक्री ही भारतातील जंगलात राहणाऱ्या समुदायांसाठी महत्त्वाचा उत्पन्नाचा स्रोत आहे.
Additional Information
- बिडी
- बिडी हे पारंपारिक भारतीय सिगारेट आहेत जे तेंदूच्या पानात कोरड्या तंबाखूचे तुकडे वेढून आणि धाग्याने बांधून बनवले जातात.
- ते सामान्य सिगारेटपेक्षा स्वस्त आणि लहान असतात, ज्यामुळे ते मोठ्या लोकसंख्येसाठी उपलब्ध होतात.
- त्यांच्या लहान आकाराच्या असूनही, बिडीमध्ये पारंपारिक सिगारेटच्या तुलनेत जास्त निकोटीन, टार आणि कार्बन मोनोऑक्साइड असते.
- बिडी उद्योग श्रमसाध्य आहे, ग्रामीण भागातील लाखो लोकांना, विशेषतः महिला आणि मुलांना रोजगार प्रदान करतो.
- तेंदू (डायोस्पायरोस मेलॅनॉक्सिलॉन)
- तेंदू हे इबेनेसी कुटुंबातील फुलझाडाची एक प्रजाती आहे, जी भारतात आणि श्रीलंकेत स्थानिक आहे.
- हे झाड लहान, गोड फळे देते जी खाद्य आहेत, परंतु त्याची पाने अधिक व्यावसायिकदृष्ट्या मौल्यवान आहेत.
- उन्हाळ्याच्या महिन्यांत तेंदूची पाने गोळा केली जातात आणि बिडी उत्पादनासाठी वापरण्यासाठी ती कोरडी आणि प्रक्रिया केली जातात.
- तेंदूच्या पानांच्या आर्थिक महत्त्वामुळे भारतातील विविध राज्यांमध्ये त्यांच्या संकलन आणि व्यापारावर शासनाचे नियमन आणि नियंत्रण आहे.
औद्योगिक मूल्य Question 4:
लवंग तेलातील मुख्य सक्रिय घटक कोणता आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 4 Detailed Solution
Key Points
- यूजेनॉल हे लवंग तेलातील मुख्य सक्रिय घटक आहे.
- लवंग तेल लवंग झाडाच्या फुलांच्या कळ्यांपासून मिळते, ज्याचे शास्त्रीय नाव सिझियम अॅरोमॅटिकम आहे.
- याचा विस्तृत वापर आहे ज्यामध्ये अँटीमायक्रोबियल, अॅनाल्जेसिक आणि अँटी-इन्फ्लेमेटरी गुणधर्म समाविष्ट आहेत.
- यूजेनॉलचा वापर दंतचिकित्सकांमध्ये त्याच्या संवेदनाहारी आणि अँटीसेप्टिक गुणधर्मांसाठी देखील केला जातो.
Additional Information
- लवंग तेल पारंपारिकपणे विविध संस्कृतींमध्ये त्याच्या औषधी फायद्यांसाठी वापरले जाते.
- हे पदार्थांना चव देण्यासाठी आणि सौंदर्यप्रसाधने आणि सुगंधी पदार्थ तयार करण्यासाठी देखील वापरले जाते.
- लवंग तेलात आढळणारे इतर संयुगे अॅसिटाइल यूजेनॉल, बीटा-कॅरिओफिलीन आणि व्हॅनिलिन आहेत, परंतु यूजेनॉल हा प्राथमिक सक्रिय घटक आहे.
- आवश्यक तेल बाष्प आसवनाच्या प्रक्रियेद्वारे काढले जाते.
औद्योगिक मूल्य Question 5:
अगरबद्दलचे अयोग्य विधान निवडा.
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 5 Detailed Solution
Key Points
- अगर सूक्ष्मांणूंचे संवर्धन करण्यासाठी वापरला जातो.
- अगर हे तांबड्या वनस्पती, जिलेडियम आणि ग्रेसीलारियापासून मिळणारे एक व्यापारी उत्पादन आहे.
- ते आईस्क्रीम आणि जेलीच्या तयारीत वापरले जाते.
- पर्याय 3 च्या विरुद्ध, अगर जिवाणू संवर्धनासाठी पोषक आणि चरबीचे स्त्रोत म्हणून वापरला जात नाही; ते प्रामुख्याने एक घट्ट करणारे घटक आहे.
Additional Information
- अगर हे तांबड्या वनस्पतीपासून मिळणारे एक जेलीसारखे पदार्थ आहे आणि सूक्ष्मजीवशास्त्रात व्यापकपणे वापरले जाते.
- उच्च तापमानावरही ते घन अवस्थेत राहण्याच्या क्षमतेमुळे ते विविध सूक्ष्मजीवांसाठी एक संवर्धन माध्यमा म्हणून काम करते.
- सूक्ष्मजीवशास्त्रव्यतिरिक्त, त्याच्या जेल बनवण्याच्या गुणधर्मांमुळे अन्न उद्योगातही अगर वापरला जातो.
- जीवाणु संवर्धनामध्ये अगरचा वापर त्याच्या निष्क्रियतेमुळे आहे, म्हणजे ते पोषक पुरवत नाही तर फक्त पोषक माध्यमांसह मिसळल्यावर जीवांच्या वाढीला आधार देणारा घन आधार म्हणून काम करते.
Top Industrial Value MCQ Objective Questions
खालीलपैकी कोणती वनस्पती टर्पेन्टाईन तेलाचा स्रोत आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 6 Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर म्हणजे पायनस वनस्पती.
पायनस वनस्पती बद्दल:
- पायनस वनस्पती नियमित पदाने "पाइन वृक्ष" म्हणून ओळखली जाते. टर्पेन्टाईन तेल पायनस वनस्पती किंवा पाइन वृक्षापासून मिळते.
- या वनस्पतीद्वारे राळ तयार होतो त्याला पाइन राळ असे म्हणतात. या राळेमध्ये तेल उपलब्ध असते.
- पायनस वनस्पतीचा राळ टर्पेन्टाइन तेल मिळविण्यासाठी पुढील ऊर्धपातन प्रक्रियेमध्ये वापरला जातो.हे तेल तेलाचे अस्थिर रूप आहे जे फर्निचर पॉलिश आणि चमकवण्यासाठी वापरले जाते.हे टर्पेन्टाईन तेल पेंट साहित्य पातळ करण्यासाठी देखील वापरले जाते.
- हा वृक्ष प्रामुख्याने भारताच्या हिमालयी प्रदेशात आढळतो आणि दागदागिने बनवणे, लाकूड व बांधकाम, अन्न व पोषक द्रव्ये, वन्यजीव इत्यादींसारख्या इतर अनेक कारणांमध्ये याचा उपयोग होतो.
पाइन वृक्षाची प्रतिमा (पायनस वनस्पती):
फलोत्पादनाची शाखा जी भाजीपाला उत्पादन, साठवणूक, प्रक्रिया आणि विपणनाशी संबंधित असते तिला ______ म्हणतात.
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 7 Detailed Solution
Download Solution PDFबरोबर उत्तर आहे ओलेरीकल्चर
मुख्य मुद्दे
- ओलेरीकल्चर ही फलोत्पादनाची शाखा आहे जी भाजीपाला उत्पादन, प्रक्रिया आणि विपणनाशी संबंधित आहे.
- हे त्यांच्या खाद्य भागांच्या वापरासाठी वनस्पतींचे उत्पादन आहे.
- भाजीपाला पिकांचे नऊ प्रकारात वर्गीकरण केले आहे.
- यामध्ये सेंद्रिय बागकाम आणि सेंद्रिय शेती आणि जैवतंत्रज्ञान यांचाही समावेश आहे.
अतिरिक्त माहिती
- पोमोलॉजी:
- ही फलोत्पादनाची शाखा आहे जी फळांचा अभ्यास आणि त्याच्या लागवडीशी संबंधित आहे.
- मधुमक्षिका पालन:
- मधमाशांपासून मध निर्मितीला मधमाशी पालन असेही म्हणतात.
- कृषीशास्त्र:
- ही कृषी विज्ञानाची एक शाखा आहे जी पिके आणि ते ज्या मातीत वाढतात त्यांचा अभ्यास करते.
- कृषीशास्त्रज्ञ अशा पद्धती विकसित करण्यासाठी काम करतात ज्यामुळे मातीचा वापर सुधारेल आणि अन्न आणि फायबर पिकांचे उत्पादन वाढेल.
- ऍग्रोनॉमीमध्ये दोन ग्रीक शब्द आहेत म्हणजे ऍग्रोस =फील्ड, नोमोस = व्यवस्थापित करणे.
- हे प्रामुख्याने खालील मूलभूत तत्त्वांवर आधारित आहे:
- कृषी हवामानशास्त्र.
- माती आणि मशागत.
- मृद व जलसंधारण.
- सिंचन पाणी व्यवस्थापन इ.
- त्याच्या तीन वेगळ्या शाखा आहेत.
- पीक विज्ञान (प्रामुख्याने शेतातील पिके).
- माती विज्ञान.
- पर्यावरण विज्ञान (जे उपयोजित पैलूंशी संबंधित आहे).
शरीरातील कोलेस्टेरॉलची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी खालीलपैकी कोणती वनस्पती उपयुक्त आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 8 Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर मेथी हे आहे.
Key Points
मेथी बद्दल:
- ही एक वार्षिक वनस्पती असून फॅबेसिया या वनस्पतीकुलातील आहे. या वनस्पती तीन (3) लहान अधोमुख-अंडाकृति ते लांबट पानांच्या असतात.
- मेथीचे शास्त्रीय नाव ट्रिगोनेला फीनम-ग्रासम हे आहे. त्याची लागवड जगभरात निमशुष्क पीक म्हणून केली जाते. या वनस्पतींच्या पाने आणि बियांचा वापर भारतीय उपखंडातील अनेक पदार्थांमध्ये केला जातो.
- मेथीचा वापर पारंपारिक औषधांमध्ये केला जातो. याचे काही गंभीर वैद्यकीय दुष्परिणाम देखील होऊ शकतात. स्वयंपाकात कमी प्रमाणात वापर केला गेला तर ही वनस्पती सामान्यतः सुरक्षित असल्याचे मानले जाते.
- भारत हा मेथीचा प्रमुख उत्पादक देश आहे, याचे उत्पादन भारतातील अनेक राज्यांमधून घेतले जाते. भारतातील एकूण उत्पादनाच्या 80% पेक्षा जास्त उत्पादनासह राजस्थान हे मेथी उत्पादनात अग्रेसर राज्य आहे.
- मेथी ही आयतज आकाराची असते, भारतीय उपखंडातील पाककृतींमध्ये पिवळ्या व पिवळसर तपकिरी रंगाच्या बियांचा समावेश असतो.
- याचा वापर लोणचे, डाळ, भाजीपालायुक्त जेवण आणि पंच फोडण यांसारख्या मसाल्यांचे मिश्रण आणि सांबार पावडर तयार करण्यासाठी केला जातो. यास अखंड किंवा चूर्णाच्या स्वरुपात वापरले जाते. याच्या चवीतील कडवटपणा दूर करून पदार्थांची चव वाढवण्यासाठी यास अनेकदा भाजले जाते.
मेथीच्या बियांची प्रतिमा:
'सेरीकल्चर' हा शब्द खालीलपैकी कशाशी संबंधित आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 9 Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर रेशीम शेती आहे.
मुख्य मुद्दे
- सेरीकल्चर म्हणजे सुरवंट (अळ्या) वाढवून कच्च्या रेशीमचे उत्पादन घेणे होय.
- बॉम्बिक्स मोरी हे रेशीम शेतीसाठी सर्वाधिक वापरले जाणारे आणि सखोल अभ्यास केलेले रेशीम किडे आहे.
- जगाच्या वार्षिक उत्पादनाच्या 60% पेक्षा जास्त रेशीम उत्पादनात चीन आणि भारत हे आघाडीवर आहेत.
- रेशीम हे सेरिसिन आणि फायब्रोइन या प्रथिनांनी बनलेले फायबर आहे.
अतिरिक्त माहिती
- मत्स्यपालन हे सर्व मत्स्यशेतीचे शास्त्रीय संगोपन आणि व्यवस्थापन आहे.
- मधुमक्षिकापालन हे मध आणि इतर मधमाशी उत्पादने व्यावसायिक उत्पादनासाठी मधमाश्यांच्या शास्त्रीय संगोपन आहे.
- फलोत्पादनाचा संबंध फळ उत्पादनाशी आहे
- वनवर्धन हे चारा पिकांच्या लागवडीशी संबंधित आहे
- शाकोत्पादन हे भाजीपाला लागवडीशी संबंधित आहे.
भारतातील साखरेचा प्रमुख स्रोत कोणता?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 10 Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर आहे सॅकॅरम ऑफिसिनॅरम.
सॅकॅरम ऑफिसिनॅरमविषयी:
- ऊस हे मोठ्या आणि मजबूत प्रमाणात वाढणाऱ्या जिनस सॅकॅरम या जातीचे गवत आहे. सॅकॅरम ऑफिसिनॅरम हे उसाचे जैविक नाव आहे आणि त्याचा उगम न्यू गिनी (मेलॅनेशिया) येथून झाला असून उसाच्या मजबूत, जाडजूड दांड्यांमध्ये सुक्रोजचे (उसाच्या पेरात साठलेली साखर) प्रमाण जास्त असते.
- उसाच्या पिकाचा उगम आग्नेय आशियात झाला आणि आता साखर आणि अन्य साखरजन्य उत्पादनांच्या निर्मितीसाठी जगभरातील उष्ण कटिबंधी तसेच उपोष्ण कटिबंधी देशांत ऊस लागवड केली जाते.
- सॅकॅरम ऑफिसिनॅरम ही उसाच्या सर्वात जास्त उत्पादनक्षम जातींपैकी एक जात आहे. तिचा उसाच्या इतर जातींशी म्हणजेच सॅकॅरम बार्बेरी आणि सॅकॅरम सायनिन्स या जातींशी संकर केला जाऊ शकतो.
- उसाचा रस काढून, तो रस उकळून त्याचा अर्क तयार करण्याची प्रक्रिया भारतात सर्वप्रथम 2000 वर्षांपेक्षाही खूप आधी झाली असावी.
- भारतातील उत्तर प्रदेश हे देशातील सर्वाधिक ऊस उत्पादक क्षेत्र असलेले राज्य आहे. या राज्याच्या एकूण शेतीक्षेत्रापैकी सुमारे 50% भाग ऊस लागवडीकरता वापरला जातो.
उसाच्या रोपांचे छायाचित्र:
टिपा:
- क्युबा हे पूर्वी 'शुगरबाउल ऑफ द वर्ल्ड' या नावाने ओळखले जाई. हवाना ही क्युबाची राजधानी आहे. आता ब्राझीलला 'शुगरबाउल ऑफ द वर्ल्ड' म्हणून ओळखले जाते.
खालीलपैकी कोणते शैवाळ प्रथिन-समृद्ध असून अंतराळवीर त्यांचा वापर अन्न पूरक म्हणून करतात?
a) स्पिरुलिना
b) स्पायरोगायरा
c) क्लोरेला
d) फ्युनेरिया
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 11 Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर a आणि c आहे.
Key Points
- स्पिरुलिना
- स्पिरुलिना हे एकपेशीय निळे-हिरवे शैवाल आहे.
- यात मोठ्या प्रमाणात प्रथिने असल्याने हे खाण्यायोग्य निळे हिरवे शैवाल आहे.
- हे पाण्याच्या टाक्यांमध्ये कृत्रिमरित्या पिकवता येते.
- तो गुरांसाठी चारा आहे.
- क्लोरेला
- क्लोरेला (हिरवा शैवाल) अवकाश शैवाल म्हणून ओळखला जातो आणि अवकाश संशोधनात वापरला जातो.
- यात लोह , जीवनसत्त्वे आणि अमीनो ऍसिडचे प्रमाण जास्त असल्याने हे अंतराळातील मानवांसाठी अन्नाचा एक चांगला स्रोत म्हणून काम करते.
- हे सूर्यप्रकाश, खनिजे आणि पाण्याच्या उपस्थितीत आणि हायड्रोपोनिक्स वापरून सहज वाढते.
Additional Information
- स्पायरोगायरा
- स्पायरोगायरा हा एक प्रकारचा शैवाल आहे.
- उथळ तलाव, खड्डे आणि मोठ्या तलावांच्या वनस्पतींमध्ये आढळणारी ही गोड्या पाण्यातील हिरव्या शैवालची एक मोठी प्रजाती (सुमारे 400 प्रजाती ) आहे.
- हे कोणतेही युग्मक तयार करत नाही आणि त्याचे पुनरुत्पादन पूर्णपणे शैवालमध्ये होते.
- हे साधारणतः डबक्यामध्ये वाढते जे ओल्या हवामानात तयार होते आणि नंतर वाळते.
- फुनारिया
- फुनारिया हा ब्रायोफायटा गटाशी संबंधित आहे.
- या प्रजातीमध्ये रक्तवहिन्यासंबंधी प्रणाली नाही.
- अंड्यातील शुक्राणूंच्या हस्तांतरणासाठी फ्युनारियाचे फलन पाण्यावर अवलंबून असते.
- मुख्य वनस्पती शरीर एक स्वतंत्र युग्मकोद्भिद आहे आणि स्पोरोफाइट अंशतः किंवा पूर्णपणे युग्मकोद्भिद निर्मितीवर अवलंबून आहे.
- फनेरिया हे एक प्रकारचे शैवाल (मॉस) आहे याला सामान्यतः रोप मॉस किंवा कॉर्ड मॉस म्हणतात.
खालीलपैकी कशाच्या अस्तित्वामुळे तुळशीमध्ये औषधी मूल्ये असतात?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 12 Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर: फेनोल्स आणि फ्लाव्होनॉइड्स.
- फेनोल्स आणि फ्लेव्होनॉइड्सच्या उपस्थितीमुळे तुळशीच्या रोपामध्ये औषधी मूल्ये असतात.
Key Points
- तुळशीचे शास्त्रीय नाव ओसीमम सॅन्क्टम आहे.
- हे लामियासिया कुटुंबातील आहे.
- कॅफेन, युजेनॉल आणि सिनेओल सारख्या संयुगे अस्तित्वामुळे, तुळशी श्वसन प्रणालीचे विषाणू, जिवाणू आणि बुरशीजन्य संक्रमण बरे करते.
- हे ब्राँकायटिस आणि क्षयरोगासारख्या श्वसनाच्या विविध विकारांना बरे करू शकते.
- तुळशीचे सक्रिय घटक प्रक्षोभक गुणधर्म दर्शवितात आणि पेशीय आणि ह्युमरल प्रतिकारशक्तीमध्ये भूमिका निभावतात.
मलेरियाच्या तापाच्या उपचारात वापरले जाणारे क्विनाइन कशापासून मिळते?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 13 Detailed Solution
Download Solution PDF- सिंचोना ही रुबियासी कुटुंबातील फुलांची वनस्पती आहे.
- हे दक्षिण अमेरिकेतील अँडीजचे मूळ आहे.
- झाडाची साल औषधी कारणांसाठी वापरली जाते.
- क्विनाइनसारखे अल्कलॉइड मिळविण्यासाठी साल वाळवली जाते.
- सिंचोना सालीची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- रंग - पिवळसर ते तपकिरी.
- गंध - किंचित आणि विशिष्ट.
- चव - अत्यंत कडू आणि तुरट.
- प्रमुख घटक - क्विनाइन, हायड्रोक्विनाइन, सिन्कोनाइन.
- औषधीय गुणधर्म - मलेरियाविरोधी, तपा उतरविणारे औषध, पोटासंबंधी, दाहक-विरोधी, लठ्ठपणाविरोधी, अँटीऑक्सिडंट, कर्करोगविरोधी.
- उपयोग - क्विनाइनचा उपयोग मलेरियाच्या उपचारात, भूक वाढवण्यासाठी केला जातो, क्विनिडाइनचा उपयोग अतालता टाळण्यासाठी केला जातो.
Additional Information
- रुवोल्फियाच्या मूळ - त्यात 'रेसरपाइन' असते जे उच्च रक्तदाबावर उपचार करण्यासाठी वापरले जाणारे मनोविकारविरोधी आणि उच्च रक्तदाबविरोधी औषध आहे.
- रिसिनस कम्युनिसच्या बिया - या एरंडेलच्या बिया आहेत ज्यातून एरंडेल तेल मिळते, परंतु ते 'रायसिन' नावाच्या विषाचा स्रोत देखील आहे जे चघळल्यावर आणि गिळल्यावर बाहेर पडते.
- एट्रोपा बेलाडोना - ही एक औषधी वनस्पती आहे जी 'एट्रोपिन' देते, जे विषारी तसेच संवेदनभ्रमकारी असू शकते.
क्लोरीन युक्त अँटीबायोटिकचे नाव काय आहे जे सूक्ष्मजीव असलेल्या मातीद्वारे तयार केले जाते आणि विषमज्वराच्या उपचारासाठी प्रभावी आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 14 Detailed Solution
Download Solution PDFपर्याय 2 हे बरोबर उत्तर आहे: क्लोराम्फेनिकॉल हे प्रतिजैविक आहे, ज्यामध्ये क्लोरीन आहे जे सूक्ष्मजीव असलेल्या मातीद्वारे तयार केले जाते आणि विषमज्वराच्या उपचारासाठी प्रभावी आहे.
- क्लोराम्फेनिकॉल हे नैसर्गिकरित्या उद्भवणारे प्रतिजैविक आहे जे कृत्रिमरित्या देखील तयार केले जाऊ शकते.
- हे स्ट्रेप्टोमायसेस व्हेनेझुएला या मातीत राहणाऱ्या जीवाणूपासून काढले जाते.
- हे जीवाणूंना मारून किंवा त्यांना गुणाकार करण्यापासून रोखून त्यांची वाढ रोखते.
- हे पेप्टाइड बाँड तयार होण्यास प्रतिबंध करून महत्त्वपूर्ण प्रोटीनचे उत्पादन अवरोधित करते जे जीवाणूंच्या अस्तित्वासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.
- याचा उपयोग स्टॅफिलोकोकस, स्ट्रेप्टोकोकस, ई. कोलाई आणि साल्मोनेला टायफीमुळे होणाऱ्या रोगांवर उपचार करण्यासाठी केला जातो.
- क्लोरोक्विन हे मलेरियावर उपचार करण्यासाठी वापरले जाणारे औषध आहे.
टायफॉइड :
- हे साल्मोनेला टायफी नावाच्या बॅक्टेरियामुळे होते.
- याचा प्रामुख्याने मानवाच्या गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टवर परिणाम होतो.
- जास्त ताप, डोकेदुखी, स्नायूंचा थकवा आणि जठरांत्राचा विकार ही मुख्य लक्षणे आहेत.
खालीलपैकी कोणते जनुकीय सुधारित पीक वनस्पती आहे?
Answer (Detailed Solution Below)
Industrial Value Question 15 Detailed Solution
Download Solution PDFयोग्य उत्तर सोनेरी तांदूळ आहे.
Key Points
- अनुवांशिक बदल हे एक तंत्र आहे ज्यामध्ये जीवामध्ये डीएनए टाकून वनस्पती सुधारित केली जाते.
- या तंत्राने बदललेल्या वनस्पतींना जनुकीय सुधारित वनस्पती म्हणतात.
- जनुकीय सुधारित पीक म्हणजे सोनेरी तांदूळ.
- सोनेरी तांदूळ A जीवनसत्वाने समृद्ध आहे आणि त्यात पौष्टिक मूल्य आहे.
- या वनस्पतीमध्ये बीटा-कॅरोटीन बायोसिंथेसिस जनुक टाकले जाते.
- या रंगद्रव्यामुळे ते सोनेरी रंगाचे आहे.
- एरविनिया युरेडोव्होरा या जिवाणूपासून जीन मिळतात.
Additional Informationहिरवे गहू:
- हे गवत आहे.
- हे हलके तपकिरी आहे.
- हे मुख्य अन्न आहे.
- हे जीएम (जनुकीय सुधारित वनस्पती) नाही.
पिवळी मोहरी:
- ही एक वनस्पती आहे.
- याच्या बिया पिवळ्या ते तपकिरी रंगाच्या असतात.
- हे स्वादकारक म्हणून वापरले जाते.
- हे जीएम (जनुकीय सुधारित वनस्पती) नाही.
चेरी टोमॅटो:
- हे एक फळ आहे.
- हे अंडाकृती आकाराचे आणि लाल रंगाचे आहे.
- याला द्राक्ष टोमॅटो असेही म्हणतात.
- त्यात A, C, E जीवनसत्त्वे आणि पोटॅशियम भरपूर प्रमाणात असतात.
- हे GM (जनुकीय सुधारित वनस्पती) नाही.
येथे GM (जनुकीय सुधारित वनस्पती) ची काही उदाहरणे आहेत:-
पीक | सुधारित गुणविशेष |
---|---|
सोयाबीन | तणनाशक-सहिष्णु |
मका | लस म्हणून वापरतात |
पपई | विषाणूंना प्रतिरोधक |
कापूस |
कीटकांना प्रतिरोधक |